«ΧΡΕΟΣ ΜΑΣ: Η Κ ά θ α ρ σ η»
Στη μνήμη των θυμάτων των Τεμπών
Της Ευφροσύνης Καγιάρα – Περδικάκη, φιλολόγου
Στυλίδα, 31 Μαρτίου 2023
Ελλάς, 5ος Αιώνας π.χ.! Στην Αρχαία Αθήνα γεννιέται και εξελίσσεται στην κλασική της
μορφή η τ ρ α γ ω δ ί α. Κατά τον μεγάλο Φιλόσοφο Αριστοτέλη, η τραγωδία είναι «μίμησις
πράξεως», δηλαδή μίμηση ανθρώπινης δράσης. Οι τραγικοί ποιητές συνέθεταν, με βάση
κάποιον αρχαίο μύθο, ένα δραματικό έργο που προοριζόταν για θεατρική παράσταση. Οι
«υποκριτές» - ηθοποιοί, οι οποίοι συμμετείχαν στην υπόθεση του έργου, υποδύονταν
διάφορους ρόλους και ενσάρκωναν πάνω στη σκηνή του αρχαίου θεάτρου αντίστοιχους
ανθρώπινους χαρακτήρες.
Η τραγωδία παρείχε στο Αθηναϊκό κοινό «παιδεία», δίδασκε «ήθος» ευαισθητοποιούσε
τους θεατές και εκλέπτυνε τα ανθρώπινα συναισθήματα. Επιτελούσε με την εμφάνιση τού «από
μηχανής θεού» την «κ ά θ α ρ σ ι ν». Όταν, δηλαδή, στην εξέλιξη τής υπόθεσης προέκυπτε
αδιέξοδο, ερχόταν άνωθεν η «λύση». Ο θεατής αποχωρούσε από τη θεατρική παράσταση
«λυτρωμένος» από τα ανθρώπινα «πάθη» και αποκομίζοντας την αίσθηση απόδοσης τής
δικαιοσύνης και τήρησης τής ηθικής τάξης.
Ημερολογιακό έτος 2023 μ.χ.!! Ζούμε ήδη στον 21ο αιώνα, διανύουμε το α΄ «τέταρτο»
της χρονικής τροχιάς του και βλέπουμε, δυστυχώς, να συντελούνται μακριά ή κοντά μας π ρ α
γ μ α τ ι κ ά α ν θ ρ ώ π ι ν ε ς τ ρ α γ ω δ ί ε ς. Ένας καταστροφικός σεισμός, μία παγκόσμια
πανδημία, μία εστιακή έκρηξη πολέμου, ένα αναπάντεχο αεροπορικό, ναυτικό ή σιδηροδρομικό
δυστύχημα αφήνει πίσω του συντρίμμια, αφαιρεί ανθρώπινες ζωές, σκορπίζει τον θάνατο στους
νέους….
Μετά τον ανείπωτο πόνο των οικογενειών των θυμάτων στα Τέμπη, τη βαθιά θλίψη όλων
μας, την οργισμένη αντίδραση του λαού μας από την αδικαιολόγητη μετωπική σύγκρουση των
δύο αμαξοστοιχιών και τον άδικο χαμό τόσων αθώων ψυχών, την τραγική νύχτα της 28ης
Φεβρουαρίου, έχουμε ένα ηθικό ΧΡΕΟΣ, το οποίο συνεπάγεται πολλές υποχρεώσεις.
Οφείλουμε να αφυπνιστούμε ως κοινωνικά και πολιτικά όντα, να κάνουμε την
αυτοκριτική μας - προσωπική και συλλογική - να εκσυγχρονίσουμε στην πράξη τη ζωή μας, την
εργασία μας, τα μέσα μαζικής μεταφοράς και μετακίνησης και να αποτρέψουμε παρόμοια
συγκλονιστικά δράματα στο μέλλον. Οφείλουμε, επίσης, να εκριζώσουμε «καρκινώματα» του
παρελθόντος, να επουλώσουμε «πληγές» του παρόντος για να μην «κακοφορμίσουν» ξανά και
να εφαρμόσουμε, όχι μόνο στην Ιατρική αλλά και στη ζωή, τη ρήση: «κάλλιον το προλαμβάνειν
παρά το θεραπεύειν», τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικοπολιτικό επίπεδο.
Η άσκηση τής αυτοκριτικής, βέβαια, δεν είναι ούτε απλή ούτε εύκολα εφικτή. Απαιτεί
συνείδηση, γνώσεις, αυτογνωσία, αυτοέλεγχο και διαρκή προσπάθεια. Απαιτεί πνεύμα
ειλικρίνειας, εντιμότητας, αντικειμενικότητας. Απαιτεί έλλειψη εγωϊσμού, φρόνημα
δημοκρατικό, πολιτική ευαισθησία.
Για την κατανόηση αυτής της διαδικασίας και την ηθική αναγκαιότητα τού χρέους στη
ζωή μας, ας αναζητήσουμε την κοινωνικοπολιτική «αφύπνισή» μας μέσα από την προσωπική
«αφύπνιση» ενός ανθρώπου στην "υποτιθέμενη" εξομολόγησή του: Κοιμόμουν κι ονειρεύτηκα πως η ζωή είναι ωραία, ξύπνησα και είδα πως η ζωή είναι αγώνας, έζησα και κατάλαβα πως η ζωή είναι ΧΡΕΟΣ.
Στην πρώτη φάση της παιδικής και εφηβικής ηλικίας, ο άνθρωπος ανέμελος
«ονειρεύεται» το αύριο, αμέριμνος οραματίζεται το μέλλον του, ζει ξέγνοιαστος το παρόν και
αγνοεί τις ευθύνες που τον περιμένουν στην ενήλικη ζωή του.
Στη δεύτερη φάση «ξυπνάει» και συνειδητοποιεί την αφύπνισή του, αναλαμβάνει
πρωτοβουλίες και δράσεις. Ενηλικιώνεται, κοινωνικοποιείται συνεχώς και ασκεί ρόλους όπως
του εργαζόμενου, του πολίτη, του οικογενειάρχη κ. α. Πορεύεται στη ζωή επωμιζόμενος διαρκώς
ευθύνες και προσπαθεί να τις φέρει σε πέρας. Διεξάγει, λοιπόν, έναν συνεχή «αγώνα» επιβίωσης
και καταξίωσης.
Στην τρίτη φάση ώριμος ήδη - σωματικά, ψυχικά και πνευματικά – έχει αποκτήσει
ποικίλες γνώσεις, πολύτιμη εμπειρία και φρόνηση. Διαπιστώνει ότι εκπλήρωσε τις υποχρεώσεις
του με σύνεση, με υπευθυνότητα και σύμφωνα με τα καθήκοντα που ορίζει η κοινωνία και το
νομικό πλαίσιο της Πολιτείας.Προπάντων, όμως, ομολογεί μια ουσιαστική αλήθεια: Η ζωή είναι
ΧΡΕΟΣ.
Πράγματι η ζωή του ανθρώπου είναι ένα διαρκές χρέος προς τον εαυτό του και τους
άλλους, χρέος που εξυψώνει τον άνθρωπο και τον μετουσιώνει σε «ΑΝΘΡΩΠΟ». Σε όλες τις
δραστηριότητές του πρέπει να αφουγκράζεται το «πρόσταγμα» της εσωτερικής φωνής, τους
κανόνες και τους άγραφους νόμους, που δεν επιβάλλονται έξωθεν αλλά πηγάζουν από το ηθικό
δίκαιο της ανθρώπινης ψυχής και τον σεβασμό των δικαιωμάτων και της ζωής των
συνανθρώπων του.
Πόσοι, ωστόσο, από εμάς έχουμε τη δύναμη να ακούσουμε τη φωνή του χρέους; ΟΙ
«σειρήνες» του εύκολου κέρδους ηχούν έντονα στα αυτιά μας, οι «θολές αξίες» γύρω μας
επισκιάζουν κάθε ίχνος ανθρωπιάς, οι «παγίδες» της σύγχρονης εποχής στήνουν ενέδρα και
υπονομεύουν κάθε ειλικρινή πρόθεση ή έντιμη προσπάθειά μας.
Ειδικότερα η αδιαφορία, η ανευθυνότητα, η έλλειψη ενσυναίσθησης, η αλαζονεία, η
κατάχρηση εξουσίας, η διαφθορά, η ατιμωρησία, η ανεργία, η «πάση θυσία» επαγγελματική και
οικονομική ανέλιξη, η ασυνέπεια λόγων και πράξεων, η αναξιοκρατία, η κρίση ανθρωπιστικών
αξιών – και όχι μόνο – αποτελούν τροχοπέδη στην πρόοδο και ανάπτυξη της κοινωνίας μας, στη
διεκπεραίωση των «πάσης φύσεως» έργων της Πολιτείας και στην απρόσκοπτη άσκηση των
καθηκόντων μας.
Για παράδειγμα, ως πολίτες, δεν σεβόμαστε τα δικαιώματα των Α.Μ.Ε.Α., παρά τη
θέσπιση μέτρων για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους. Σπεύδουμε στην Τροχαία ή σε
γνωστούς – «υψηλά ιστάμενους» - για να σβήσουν τις κλήσεις παράνομης οδικής συμπεριφοράς.
Αναζητούμε τον Βουλευτή ή τον Υπουργό της Περιφέρειάς μας για οποιοδήποτε «ρουσφέτι».
Καθυστερούμε να προσέλθουμε στην εργασία μας , αποχωρούμε νωρίτερα ή προφασιζόμενοι
ασθένεια καταφεύγουμε σε αναρρωτικές άδειες και απουσιάζουμε από τα καθήκοντά μας ή τη
θέση «ευθύνης» μας.
Ακόμη, οι «παράτυποι» εκπαιδευτικοί παραδίδουν «ιδιαίτερα» μαθήματα στους ίδιους
τους μαθητές, τους οποίους διδάσκουν στην τάξη του σχολείου, που υπηρετούν. Οι «επίορκοι»
ιατροί δέχονται «φακελάκια»- παρά τον όρκο του Ιπποκράτη - για την εξασφάλιση
προτεραιότητας παροχής ιατρικών υπηρεσιών σε δημόσιο νοσοκομείο. Οι Προϊστάμενοι
υπηρεσιών που εξαγοράζονται, θέτουν την υπογραφή τους στην εκποίηση της δημόσιας
περιουσίας ή στον αποχαρακτηρισμό δασικής έκτασης για οικοπεδοποίηση ή γεωργική
εκμετάλλευση. Οι περισσότεροι πολιτικοί - παρά την επίκληση στη Δημοκρατία - εξυπηρετούν
τους «δικούς» τους και αδιαφορούν για τα δίκαια αιτήματα των «άλλων». Ανάλογες παθογένειες
όμως και πρακτικές προκαλούν σοβαρές επιπτώσεις στους συμπολίτες μας και πολλές φορές
επιφέρουν επικίνδυνες έως ολέθριες συνέπειες στη χώρα και στο Πολίτευμά μας.
Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την ηθική νοσηρότητα τής εποχής μας και να βρούμε
διέξοδο σωτηρίας; Είναι δυνατόν να κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη των θυμάτων των Τεμπών
και άσβεστη τη «φλόγα» του οφειλόμενου χρέους απέναντί τους; Είναι εφικτή η «κ ά θ α ρ σ η»
της κοινωνίας μας;
Προτάσεις όπως η μίμηση θετικών οικογενειακών και τηλεοπτικών «προτύπων», η
έμφαση στον παιδαγωγικό ρόλο του σχολείου, η συμβολή των θεσμών και των φορέων στη
βελτίωση της παιδείας του λαού, η αλλαγή της ρουσφετολογικής νοοτροπίας μας, η
μεταρρύθμιση των «υφιστάμενων» κοινωνικοοικονομικών σχέσεων των πολιτών μεταξύ τους
και με το κράτος, η εξυγίανση του «κατεστημένου» πολιτικού συστήματος και η διαμόρφωση «κ
α θ α ρ ώ ν» συνειδήσεων και υγιών προσωπικοτήτων μπορούν να καρποφορήσουν, αλλά
μακροπρόθεσμα.
Μέχρι τότε, κατά γενική ομολογία, καθίσταται επιτακτική η ανάγκη άμεσης δράσης, που
θα αποδώσει βραχυπρόθεσμα – αλλά αποτελεσματικά- οφέλη. Η αποδέσμευση των Μ.Μ.Ε. και
των Ανεξάρτητων Αρχών από κάθε είδους συμφέροντα, η τήρηση της ηθικής δεοντολογίας από
τους δημοσιογράφους, η καλοπροαίρετη άσκηση κριτικής και ο πολιτισμένος διάλογος των
Βουλευτών εντός και εκτός του Κοινοβουλίου, η λήψη πρόσθετων μέτρων από την Πολιτεία για
την εφαρμογή των ήδη ψηφισμένων νόμων του Συντάγματος, η δημοκρατική και ισότιμη
αντιμετώπιση τής παραβατικότητας, η έγκαιρη και δίκαιη απονομή της Δικαιοσύνης, η
οικονομική ανάκαμψη τής πατρίδας και η καταπολέμηση τής ανεργίας παρέχουν δυνατότητες
«κ ά θ α ρ σ η ς» και αντίστασης στη διαφθορά.
Επιπλέον, η επιλογή των καταλληλότερων Αντιπροσώπων στις επερχόμενες Βουλευτικές
και Αυτοδιοικητικές εκλογές, που θα ακολουθήσουν, αποτελεί κάποια ελπίδα πιθανής
κοινωνικής διεξόδου από την κρίση που βιώνουμε.
Συμπερασματικά, κάτω από τέτοιες προϋποθέσεις: πρώτον θα εκπληρώσουμε - ως
άνθρωποι - το ηθικό μας χρέος και δεύτερον θα επιτελέσουμε– ως ενεργοί Νεοέλληνες πολίτες
- το αντίστοιχο πολιτικό καθήκον. Ίσως, τότε, αποφύγουμε το «κυνήγι» της αναζήτησης και
μετατόπισης των ευθυνών στους «άλλους», ανεξάρτητα από την πολιτική τοποθέτηση ή τα
ιδεολογικά «πιστεύω» τού καθενός μας. Ίσως, τότε, αναλάβουμε πραγματικά το «κόστος
ευθύνης» που μας αναλογεί, σε κάθε απόφαση ή ανθρώπινη πράξη μας στη ζωή.
Μόνο έ τ σ ι, στο μέλλον, δεν θα αναμένουμε την έλευση του «από μηχανής θεού»
για να μας λυτρώσει. Μόνο έ τ σ ι δεν θα προσμένουμε «δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα ένα
θάμα» να μας σώσει, σύμφωνα με τους «Μοιραίους» του Κώστα Βάρναλη.
ΔΕΙΤΕ ΠΡΩΤΟΙ ΟΛΑ ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ STILIDA NEWS ΣΤΟ GOOGLE NEWS
ΒΡΕΙΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ FACEBOOK
ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ ΚΑΝΑΛΙ ΜΑΣ ΣΤΟ You Tube
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΧΟΛΙΩΝ
