Σήμερα θα έκλεινες τα 80.....Γιούρι Γκαγκάριν ..ο πρώτος άνθρωπος που ταξίδεψε στο διάστημα

---

Πριν την πραγματοποίηση της εκτόξευσης ο Γκαγκάριν, συναισθανόμενος τις πιθανότητες που υπήρχαν να μην επιστρέψει σώος στη γη, έγραψε ένα γράμμα στη γυναίκα του Βαλεντίνα. Το συγκεκριμένο γράμμα, οι αρχές θα το έστελναν στην σύζυγο του, μόνο εάν κάτι πήγαινε στραβά και ο Γκαγκάριν σκοτωνόταν κατά τη διάρκεια της πτήσης. Τελικά όλα πήγαν καλά. Το γράμμα φτάνει στα χέρια της συζύγου του, λίγα χρόνια μετά… (τραγική ειρωνεία: μετά το θάνατό του από πτώση μαχητικού αεροσκάφους). Έγραφε:

«Γεια σας πολυαγαπημένες μου Βαλέσκα, Λενόσκα  και Γκαλόσκα.

Από εδώ που είμαι αποφάσισα να σας γράψω λίγες γραμμές σε ένα γράμμα για να μοιραστώ μαζί σας τη χαρά και την ευτυχία που νιώθω σήμερα.

Σήμερα η κυβέρνηση αποφάσισε να με στείλει στο Διάστημα.

Θα είμαι ο πρώτος!

Αγαπημένη μου γυναίκα Βαλιούσα, είμαι τόσο χαρούμενος και θέλω και εσύ να είσαι χαρούμενη μαζί μου. Μπορείς να το
φανταστείς; Η πατρίδα μου εμπιστεύτηκε , εμένα που είμαι ένας απλός άνθρωπος, ένα τόσο σημαντικό καθήκον. Θα είμαι αυτός που θα χαράξει την πορεία των ανθρώπων στο διάστημα. Γράφουμε ιστορία! Μια νέα εποχή ξεκινά.

Μεθαύριο, είναι η μέρα της απογείωσης. Εσύ εκείνη την ώρα που θα πετάω για το διάστημα θα ζεις και θα κάνεις απλά καθημερινά πράγματα. Το καθήκον που νιώθω στους ώμους είναι βαρύ. Είμαι πολύ αγχωμένος. Μακάρι να είχα την ευκαιρία να βρεθώ για λίγο δίπλα σου, απλά να σου μιλήσω. Αλλά βρίσκεσαι πολύ μακριά. Να ξέρεις όμως ότι εγώ σε νιώθω κοντά μου, στο πλάι μου. Έχω απόλυτη εμπιστοσύνη στο σύστημα και σε εμένα και είμαι σίγουρος ότι δεν θα αποτύχω. Αλλά ποτέ δεν ξέρεις... Κάποιες φορές συμβαίνει εκεί που είσαι ψηλά να πέσεις και να σπάσεις τον λαιμό σου. Έτσι και τώρα, ένα ατύχημα μπορεί να συμβεί...

Βαλιούσα, προσωπικά πιστεύω ότι τίποτε κακό δεν θα συμβεί. Αλλά εάν συμβεί σου ζητώ να το αποδεχθείς Βαλιούσα μου, και να διώξεις τη θλίψη σου. Κανείς δεν είναι ασφαλής. Ατυχήματα μπορεί να συμβούν και ενώ τρέχουμε με το αυτοκίνητο. Να προσέχεις τα κοριτσάκια μας. Να τα λατρεύεις, σαν να είμαι εγώ. Σε παρακαλώ να τα αναθρέψεις όχι σαν μαμμόθρεφτα, αλλά να τους φτιάξεις προσωπικότητες που θα μπορούν να αντεπεξέλθουν σε οποιαδήποτε δυσκολία της ζωής.

Να τις μεγαλώσεις και να γίνουν γυναίκες που θα αξίζουν να ζουν στην νέα Κομμουνιστική κοινωνία μας. Η πατρίδα θα σε βοηθήσει να τα καταφέρεις. Εάν πάθω κάτι να κοιτάξεις τον εαυτό σου και την προσωπική σου ζωή. Να ζήσεις όπως σου επιτάσσει η καρδιά σου και όπως νιώθεις. Δεν θα έχεις καμία υποχρέωση απέναντι μου. Δεν έχω το δικαίωμα να σου ζητώ κάτι τέτοιο.

Το ξέρω ότι το γράμμα μου είναι υπερβολικά απαισιόδοξο και δεν θέλω. Ελπίζω ότι δεν θα χρειαστεί ποτέ να το διαβάσεις. Δεν θέλω ποτέ να ντραπείς για μένα και να νομίζεις ότι είμαι αδύναμος. Αλλά αν κάτι πάει στραβά θέλω να ξέρεις όλη την αλήθεια. Μέχρι τώρα έχω ζήσει μια έντιμη, σωστή ζωή και έστω και λίγο, νιώθω ότι έχω προσφέρει και έχω υπηρετήσει το λαό της Σοβιετικής Ένωσης.

Όταν ήμουν μικρός στη σχολή αεροπορίας, διάβαζα πάντα τα λόγια του Βαλέρι Γκχάλωφ**** που μου έχουν αποτυπωθεί: “Αν είναι να υπάρχεις, τότε φρόντισε να είσαι πάντα Πρώτος”. Και αυτό προσπαθώ να κάνω και πάντα θα το κάνω μέχρι το τέλος.

Βαλέσκα να ξέρεις ότι αφιερώνω την πτήση μου στον λαό μας, στην πατρίδα μας, στην κοινωνία μας και τον κομμουνισμό, στην ανθρωπότητα και στην επιστήμη. Ελπίζω ότι όλα θα πάνε καλά και σε λίγες μέρες θα είμαστε πάλι μαζί ευτυχισμένοι.

ΥΓ: Σε παρακαλώ να μην ξεχάσεις τους γονείς μου και όποτε μπορείς να τους δίνεις ένα χέρι βοήθειας. Δώσε τους, τους χαιρετισμούς μου και να τους ζητήσεις εκ μέρους μια μεγάλη συγγνώμη. Πες τους να με συγχωρέσουν που δεν τους έχω ενημερώσει για το τι πρόκειται να γίνει, αλλά κάποια πράγματα πρέπει να μένουν μυστικά. Αυτά είχα να σου γράψω πολυαγαπημένη μου.

ΑΝΤΙΟ

Περιμένω πότε θα σας αγκαλιάσω σφιχτά, ξανά και τις τρεις σας.
Σας φιλώ, ο μπαμπάς σας, ο Γιούρα σας.
...........................................................................................................................
10 Απριλίου 1961»
Ο Γκαγκάριν γεννήθηκε στις 9 Μάρτη 1934 στο Κλούσινο, ένα χωριό 160 χιλιόμετρα δυτικά της Μόσχας. Ο πατέρας του ήταν εργάτης και η μητέρα του αγρότισσα και δούλευαν μαζί σε ένα κολχόζ. Ηταν το τρίτο από τα παιδιά της οικογένειας. Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, οι ναζί κατάσχεσαν το σπίτι τους και πήραν τις δύο αδερφές του. Ο Γιούρι βοήθησε τους γονείς του να σκάψουν ένα όρυγμα όπου έζησαν μέχρι το τέλος του πολέμου.

Ένα περιστατικό σημάδεψε τη ζωή του Γκαγκάριν κατά την περίοδο αυτή. Είδε ένα σοβιετικό μαχητικό αεροπλάνο «Γιακ» να κάνει αναγκαστική προσγείωση σε ένα χωράφι κοντά στο σπίτι του. Γυρνούσε από μάχη και τα φτερά του ήταν διάτρητα από τα βλήματα των αντιαεροπορικών. Οταν οι πιλότοι πρόβαλαν με το στήθος τους σκεπασμένο με μετάλλια, ο Γιούρι εντυπωσιάστηκε: «Καταλάβαμε αμέσως το τίμημα που πρέπει να πληρώσει κανείς γι' αυτές τις πολεμικές διακρίσεις. Ολα τα αγόρια θέλαμε να γίνουμε γενναίοι και όμορφοι πιλότοι. Βιώσαμε παράξενα συναισθήματα με αυτό το περιστατικό, τέτοια που δεν είχαμε ξανανιώσει». Μετά το εξατάξιο γυμνάσιο, όπου ο Γιούρι διακρίθηκε στα μαθηματικά και τη φυσική, πήγε σε τεχνική σχολή και δούλεψε σε χυτήριο. Ενάμιση χρόνο μετά μπήκε στο τεχνικό πανεπιστήμιο του Σάρατοφ. Στον τέταρτο χρόνο, του δόθηκε η ευκαιρία να γίνει πιλότος. Πέταξε μόνος του για πρώτη φορά το 1955. Ο εκπαιδευτής του, Ντ. Μαρτιάνοφ, διαπιστώνοντας τις ικανότητές του πρόβλεψε ότι «θα γίνει ένας θαυμάσιος πιλότος». Τόσο τον είχε συναρπάσει η πτήση, που ο Γκαγκάριν πέρασε ένα καλοκαίρι μέσα σε μια σκηνή δίπλα στο αεροδρόμιο.
Με συμβουλή του Μαρτιάνοφ, ο Γκαγκάριν κατατάσσεται στη Σοβιετική Πολεμική Αεροπορία και πηγαίνει στη σχολή του Σώματος στο Ορενμπουργκ. Εκεί μαθαίνει να πετάει αεροπλάνα «Μιγκ», αλλά γνωρίζει και την αγαπημένη σύντροφο της ζωής του, τη Βαλεντίνα (Βάλια) Γκοριάτσεβα, που σπούδαζε νοσοκόμα στην ίδια πόλη.
Από τη στιγμή που έμαθε για τους «Σπούτνικ», ο Γκαγκάριν έβαλε στόχο να συμμετάσχει στο διαστημικό πρόγραμμα της Σοβιετικής Ενωσης και άρχισε να βάζει στο χαρτί τις ιδέες του για διαστημόπλοια, ιδέες που βασίζονταν στη μελέτη του μεγάλου της αστροναυτικής Κονσταντίν Τσιολκόφσκι, έργα του οποίου είχε διαβάσει ακόμα όταν βρισκόταν στην τεχνική σχολή.
Το Νοέμβρη του 1957, σε ηλικία 23 ετών, ο Γκαγκάριν αποφοιτά σαν αριστούχος από το Ορενμπουργκ και αποκτά το βαθμό του υποσμηναγού. Τη μέρα εκείνη παντρεύεται την αγαπημένη του Βάλια. Ο μετέπειτα επικεφαλής της ομάδας κοσμοναυτών Καρπόφ λέει: «Ο Γιούρι ήταν ήρεμος, σίγουρος, χαρούμενος και αισιόδοξος. Η Βάλια ήταν θαυμάσια. Εδειξε εξαιρετικό αυτοέλεγχο και κουράγιο βοηθώντας τον Γιούρι να προετοιμαστεί για την αναχώρησή του, σαν μια πραγματική σύζυγος κοσμοναύτη».
Η πρώτη του τοποθέτηση σαν πιλότος μαχητικού ήταν σε μια βάση στην Αρκτική. Ενόσω βρισκόταν εκεί, το 1959, η ΕΣΣΔ εκτόξευε το μη επανδρωμένο διαστημόπλοιο «Λούνα-3», που φωτογράφισε για πρώτη φορά την αθέατη από τη Γη πλευρά της Σελήνης. Ο Γκαγκάριν κατάλαβε ότι η επανδρωμένη πτήση δεν ήταν μακριά. Υπέβαλε τα χαρτιά του για να ενταχθεί στο πρόγραμμα εκπαίδευσης κοσμοναυτών και μόλις η αίτησή του έγινε δεκτή, μετακόμισε μαζί με τη γυναίκα του Βάλια και τη μικρή κορούλα του Λένοτσκα στην Πόλη των Αστρων, που κατασκευάστηκε κοντά στη Μόσχα ειδικά για τους κοσμοναύτες.
Ο Γκαγκάριν υποβλήθηκε σε εξαιρετικά δύσκολη εκπαίδευση σωματική αλλά και ψυχολογική. Υπέμεινε μακρές περιόδους απομόνωσης μέσα σε περιορισμένο χώρο, πειράματα έλλειψης βαρύτητας, αντοχής σε υψηλές θερμοκρασίες και δοκιμαστικές πτήσεις υπό ψυχολογική πίεση. Σε μια δοκιμή, έπρεπε να λύνει διαφορικές εξισώσεις, ενώ από τα μεγάφωνα ακούγονταν διάφορες «λύσεις». Ηταν ήρεμος και αποφασισμένος, είχε πάντα ευχάριστη διάθεση και πάντοτε ήταν στην κορυφή. Οι άλλοι υποψήφιοι κοσμοναύτες έλεγαν γι' αυτόν: «καλός σύντροφος, δεν αποκαρδιώνεται ποτέ, άνθρωπος αρχών, τολμηρός και ακλόνητος, μετριόφρων και απλός, αποφασιστικός, ένας ηγέτης».
Παρά την έντονη εκπαίδευση, ο Γκαγκάριν σκεφτόταν πάντοτε την οικογένειά του. Κατά τη διάρκεια μιας δοκιμαστικής πτήσης ενώ πειραματιζόταν με μια χρυσαφί σφαίρα σχολίασε: «Να 'μαι τώρα, μεγάλος άνθρωπος και υποψήφιος κοσμοναύτης, παίζω με μια χρυσαφί σφαίρα και κρατώ ένα μικρό φλασκί νερό για να πίνω. Αχ να ήταν εδώ το μικρό μου κορίτσι να δει τον μπαμπά της να παίζει μ' αυτά τα παιχνίδια».
Οταν έμαθε ότι επιλέχτηκε να είναι ο πρώτος άνθρωπος που θα αποπειραθεί το επικίνδυνο ταξίδι στο Διάστημα, συζήτησε το γεγονός με τη Βάλια όλη τη νύχτα. «Γιατί εσύ;», τον ρώτησε η γυναίκα του, αλλά το πρωί του είπε: «Αν νιώθεις σίγουρος για τον εαυτό σου πήγαινε. Ολα θα είναι εντάξει εδώ». Η δεύτερη κόρη του Γκαγκάριν γεννήθηκε στις αρχές του 1961, λίγο πριν την πτήση του. Την ονόμασαν Γκαλότσκα, που σημαίνει «πνοή της άνοιξης».
«Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της εκτόξευσης, όταν όλοι είχαν άγχος και ανησυχία, μόνο αυτός έμοιαζε να είναι ήρεμος. Κι όχι μόνο: εμψύχωνε τους άλλους και ακτινοβολούσε σαν ήλιος», λέει για τον Γκαγκάριν ο αρχισχεδιαστής Κορολιόφ, επικεφαλής του σοβιετικού διαστημικού προγράμματος την εποχή εκείνη. Μετά την πτήση ο Κορολιόφ θα πρόσθετε: «Καλός πιλότος είναι εκείνος που σε ένα λεπτό πτήσης μπορεί να κάνει τόσες παρατηρήσεις και να βγάλει τόσα συμπεράσματα, που θα κάνει ένα ολόκληρο ινστιτούτο να τα αναλύει επί ένα χρόνο. Αυτό που μας ικανοποίησε ιδιαίτερα ήταν ότι ο Γκαγκάριν σε αυτά τα 108 λεπτά μπόρεσε να δει τόσα πολλά και να εμπλουτίσει την επιστήμη με πολύτιμες πληροφορίες και συμπεράσματα».
Η υποδοχή του Γκαγκάριν ήταν πραγματικά υποδοχή ήρωα, όχι μόνο στην πατρίδα του, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο όπου περιόδευσε σαν πρέσβης καλής θέλησης. Εγινε βουλευτής του Ανώτατου Σοβιέτ και ορίστηκε Διοικητής του Αγήματος Κοσμοναυτών.
Καθώς τα χρόνια περνούσαν ο Γκαγκάριν άρχισε να νιώθει την ανάγκη να ξαναπετάξει. Το 1967 άρχισε να εκπαιδεύεται για την πρώτη πτήση με διαστημόπλοιο «Σογιούζ». Στις 27 Μάρτη του 1968, σε ηλικία 34 ετών, ο Γιούρι Γκαγκάριν σκοτώνεται, όταν συντρίβεται το αεριωθούμενο που δοκίμαζε. Το θάνατό του πένθησαν άνθρωποι σε όλον τον κόσμο. Οι στάχτες του θάφτηκαν μαζί με τις στάχτες των άλλων ηρώων της Σοβιετικής Ενωσης στο τείχος του Κρεμλίνου. Προς τιμήν της μεγάλης συνεισφοράς του στην εξερεύνηση του Διαστήματος δόθηκε το όνομά του σε έναν κρατήρα στο φεγγάρι.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Russian Archives Online»